علل و درمان برفک دهان در نوزادان
برفک دهان یکی از شایع‌ترین مشکلات دهانی است که نوزادان، به‌ویژه در ماه‌های اولیه زندگی، با آن روبه‌رو می‌شوند. این مشکل معمولاً برای والدین نگرانی‌هایی ایجاد می‌کند، زیرا می‌تواند باعث ناراحتی و تغییرات در رفتار و تغذیه نوزاد شود. در این مطلب به‌طور کامل به برفک دهان در نوزادان، علل بروز آن، اثرات بر تغذیه نوزاد، روش‌های پیشگیری و درمان، و همچنین ضرورت مراجعه به پزشک پرداخته‌ایم.
برفک دهان چیست و چگونه ظاهر می‌شود؟
برفک دهان یک عفونت قارچی است که توسط قارچ کاندیدا آلبیکنس (Candida Albicans) ایجاد می‌شود. این قارچ به‌طور طبیعی در بدن انسان، از جمله دهان، پوست و دستگاه گوارش وجود دارد، اما به‌طور معمول توسط سیستم ایمنی کنترل می‌شود. زمانی که تعادل طبیعی این قارچ در دهان به هم بخورد یا سیستم ایمنی نوزاد ضعیف باشد، قارچ می‌تواند رشد بیش‌ازحد پیدا کند و منجر به عفونت قارچی موسوم به برفک دهان شود.
ظاهر برفک دهان به صورت لکه‌های سفید یا شیری رنگ است که بر روی زبان، داخل گونه‌ها، لثه‌ها و حتی سقف دهان نوزاد دیده می‌شود. این لکه‌ها ممکن است به نظر برسند که شبیه بقایای شیر هستند، اما برخلاف شیر، به‌راحتی پاک نمی‌شوند. اگر سعی کنید این لکه‌ها را پاک کنید، ممکن است دهان نوزاد قرمز یا حتی زخمی شود و خونریزی کند.
برفک دهان می‌تواند ناراحتی‌هایی مثل سوزش یا درد در دهان نوزاد ایجاد کند و ممکن است باعث شود نوزاد بی‌قراری کرده و از خوردن شیر خودداری کند.
بروز برفک دهان در نوزادان شایع‌تر است یا بزرگسالان؟
برفک دهان بیشتر در نوزادان شایع است، به‌ویژه در نوزادان زیر دو ماه. دلیل اصلی این موضوع، سیستم ایمنی ضعیف‌تر نوزادان است که هنوز به‌طور کامل تکامل نیافته است. این ضعف سیستم ایمنی باعث می‌شود که بدن نوزاد توانایی مقابله کامل با قارچ‌ها را نداشته باشد و به همین دلیل قارچ کاندیدا به راحتی رشد کند و برفک دهان ایجاد شود.
در بزرگسالان نیز برفک دهان ممکن است رخ دهد، اما معمولاً در افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیف یا بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت یا HIV هستند، این عفونت بیشتر دیده می‌شود. همچنین، استفاده از دندان مصنوعی و مصرف طولانی‌مدت آنتی‌بیوتیک‌ها یا داروهای استروئیدی در بزرگسالان می‌تواند خطر بروز برفک را افزایش دهد.
مقاله پیشنهادی ما در این بخش : تاثیر شیر مادر بر سلامت دهان و دندان نوزاد!
علت بروز برفک دهان در نوزادان چیست؟
علل مختلفی می‌تواند باعث بروز برفک دهان در نوزادان شود که به مهم‌ترین آن‌ها در ادامه اشاره می‌کنیم:
- سیستم ایمنی نوزاد: سیستم ایمنی نوزادان در هفته‌ها و ماه‌های اولیه زندگی هنوز به‌طور کامل توسعه نیافته است. این مسئله باعث می‌شود که بدن نوزاد نتواند به‌خوبی با قارچ‌ها و میکروب‌های مختلف مبارزه کند و رشد بیش از حد قارچ کاندیدا ممکن می‌شود.
- استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها: مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها توسط نوزاد یا مادر شیرده می‌تواند تعادل باکتری‌های مفید در دهان و دستگاه گوارش نوزاد را به هم بزند. آنتی‌بیوتیک‌ها علاوه بر از بین بردن باکتری‌های مضر، باکتری‌های مفید را هم از بین می‌برند، و این امر به قارچ‌ها اجازه رشد می‌دهد.
- عفونت‌های قارچی مادر در دوران شیردهی: اگر مادر در دوران شیردهی به عفونت قارچی در نوک پستان مبتلا باشد، این قارچ می‌تواند از طریق شیردهی به نوزاد منتقل شود و باعث بروز برفک دهان در نوزاد شود.
- تماس با وسایل آلوده: وسایلی که نوزاد به دهان می‌برد، مانند پستانک، شیشه شیر و اسباب‌بازی‌ها، اگر به درستی تمیز و استریل نشوند، می‌توانند منبع انتقال قارچ کاندیدا باشند.
برفک دهان چه تأثیری بر تغذیه‌ی نوزاد خواهد گذاشت؟
برفک دهان به دلیل ایجاد درد و ناراحتی در ناحیه دهان و گلو می‌تواند به‌طور مستقیم بر تغذیه نوزاد تأثیر بگذارد. نوزادانی که دچار برفک دهان هستند ممکن است تمایلی به خوردن شیر نداشته باشند و به هنگام تغذیه بی‌قراری کنند. این مشکل می‌تواند به کاهش وزن و کمبود تغذیه مناسب منجر شود، به‌خصوص اگر برفک برای مدت طولانی ادامه یابد و نوزاد نتواند به مقدار کافی شیر بخورد.
از آنجا که برفک می‌تواند در دهان و گلوی نوزاد ایجاد زخم و سوزش کند، ممکن است هر بار که نوزاد سعی می‌کند شیر بخورد، درد زیادی حس کند. در نتیجه، تغذیه نوزاد به‌ویژه از پستان مادر دشوارتر می‌شود. در برخی موارد، نوزادانی که از شیشه شیر تغذیه می‌کنند، ممکن است در این شرایط ترجیح دهند از شیر مادر استفاده نکنند.
مقاله پیشنهادی ما در این بخش : کدام مواد مغذی برای سلامت نوزاد لازم است؟
راه‌های جلوگیری از بروز برفک دهان و درمان آن در نوزادان چیست؟
روش‌های پیشگیری:
- حفظ بهداشت وسایل نوزاد: مهم‌ترین اقدام برای جلوگیری از بروز برفک دهان، تمیز نگه‌داشتن پستانک‌ها، شیشه‌های شیر، و اسباب‌بازی‌هایی است که نوزاد به دهان می‌برد. این وسایل باید به‌طور مرتب شسته و استریل شوند.
- رعایت بهداشت دهان نوزاد: پس از هر تغذیه، می‌توانید دهان نوزاد را با یک گاز استریل مرطوب تمیز کنید. این کار به از بین بردن باقی‌مانده‌های شیر و جلوگیری از رشد قارچ‌ها کمک می‌کند.
- درمان عفونت‌های قارچی در مادر: اگر مادر در دوران شیردهی به عفونت قارچی در نوک پستان دچار است، باید هر دو نفر به‌طور همزمان درمان شوند تا از انتقال مکرر قارچ جلوگیری شود.
- تعویض منظم پستانک و شیشه شیر: تعویض مرتب پستانک‌ها و شیشه‌های شیر به‌ویژه در صورتی که ترک‌ها و خط‌خط‌هایی روی آن‌ها ایجاد شده باشد، می‌تواند از ایجاد محیط مناسب برای رشد قارچ جلوگیری کند.
روش‌های درمان:
- داروهای ضد قارچ: پزشک ممکن است برای درمان برفک دهان نوزاد داروهای ضد قارچ مانند نایستاتین یا میکونازول را تجویز کند. این داروها به‌صورت قطره یا ژل موضعی در دهان نوزاد استفاده می‌شوند. مهم است که دارو طبق دستور پزشک به‌طور کامل مصرف شود تا عفونت کاملاً درمان شود.
- استریل کردن وسایل نوزاد: وسایل نوزاد از جمله پستانک‌ها و شیشه‌های شیر باید پس از هر بار استفاده استریل شوند تا از گسترش قارچ جلوگیری شود.
- درمان همزمان مادر و نوزاد: اگر مادر شیردهی دارد و به عفونت قارچی در نوک پستان مبتلاست، لازم است که هم مادر و هم نوزاد به‌طور همزمان درمان شوند. این کار مانع از بازگشت مکرر برفک دهان در نوزاد می‌شود.
به وجود آمدن برفک در دهان نشانه بیماری است؟
بروز برفک دهان به خودی خود نشان‌دهنده یک عفونت قارچی است و معمولاً مسئله‌ای جدی محسوب نمی‌شود. اما در مواردی که برفک دهان به‌طور مکرر و بدون علت مشخصی بروز می‌کند یا همراه با علائم دیگری مانند تب، بی‌اشتهایی یا کاهش وزن باشد، می‌تواند نشان‌دهنده ضعف سیستم ایمنی یا یک بیماری زمینه‌ای باشد.
نوزادانی که به‌طور مکرر به برفک دهان مبتلا می‌شوند، ممکن است نیاز به بررسی‌های بیشتری داشته باشند تا علت دقیق بروز مکرر این مشکل شناسایی شود. در موارد نادر، برفک دهان می‌تواند نشانه‌ای از ضعف سیستم ایمنی یا دیگر مشکلات جسمی باشد.
آیا بعد از بروز برفک در دهان نوزاد باید به پزشک مراجعه کرد؟
بله، در صورت مشاهده علائم برفک دهان در نوزاد، توصیه می‌شود به پزشک مراجعه کنید. پزشک با معاینه دهان نوزاد و بررسی علائم می‌تواند تشخیص قطعی دهد و درمان مناسب را تجویز کند. معمولاً داروهای ضد قارچ برای درمان برفک دهان تجویز می‌شوند و در بیشتر موارد، این داروها به‌سرعت اثر کرده و مشکل را برطرف می‌کنند.
اگر برفک دهان نوزاد به درمان پاسخ ندهد یا علائمی مانند تب، ناراحتی شدید یا امتناع از شیر خوردن مشاهده شود، لازم است مجدداً به پزشک مراجعه کنید تا وضعیت به‌دقت بررسی شود. این موارد ممکن است نشانه وجود یک عفونت یا مشکل دیگر باشد.
نکات تکمیلی:
- پیگیری دقیق درمان: پس از شروع درمان، والدین باید دقت کنند که داروهای تجویزشده به‌طور کامل و به‌موقع استفاده شوند تا از بازگشت عفونت جلوگیری شود.
- نظارت بر رفتار نوزاد: والدین باید به تغییرات رفتاری و علائم نوزاد توجه کنند و در صورت بروز علائم جدید یا تشدید علائم موجود، به پزشک مراجعه کنند.
نتیجه‌گیری
برفک دهان یکی از مشکلات شایع در نوزادان است که به دلیل ضعف سیستم ایمنی و رشد بیش از حد قارچ‌ها ایجاد می‌شود. این مشکل می‌تواند باعث ناراحتی در تغذیه نوزاد شده و نیاز به درمان با داروهای ضد قارچ دارد. با رعایت بهداشت دهانی و تمیز نگه‌داشتن وسایل نوزاد، می‌توان از بروز برفک دهان پیشگیری کرد. در صورت بروز برفک دهان، مراجعه به پزشک برای تشخیص و درمان ضروری است.
در انتهای این نوشته به شما والدین محترم پیشنهاد می‌کنیم که بلاگ " همه چیز درباره دندان های شیری نوزاد " را مورد مطالعه و بررسی قرار دهید.
